روایت آقای مشاور از ولخرجی دولت روحانی در بودجه ۱۴۰۰
مسعود نیلی مشاور اقتصادی دولت حسن روحانی در گفتگویی به رکوردشکنی تورم در دولت قبل و ولخرجی آن دولت در تدوین بودجه ۱۴۰۰ اشاره و به آقای رئیسی توصیه کرد، تصمیم سخت محبوبیت زدا بگیرد!
به گزارش راهبرد معاصر مسعود نیلی، مشاور اقتصادی حسن روحانی رئیس جمهور سابق در گفت‌وگویی که اخیرا انجام داده، تصریح کرده: شرایطی که در آن به سر می‌بریم، بسیار سخت و پیچیده است، اما نکته بسیار مهم این است که بدانیم در شرایط بسیار سخت فعلی، نقطه آسیب‌پذیری اصلی ما کجاست. اگر از افراد مختلف سوال کنیم که در بین انبوه مشکلات موجود، حل کدام مساله باید به‌طور عاجل در اولویت قرار گیرد، قطعا پاسخ‌های مختلفی می‌شنوید؛ اما مشکلی که من می‌شناسم از همه مهم‌تر و در عین حال خطرناک‌تر است. این مساله به‌طور قطع و یقین تورم است.
وی افزود: در مقطع کنونی در شرایط بسیار خاصی از نظر تورم قرار داریم؛ چون تورم سال‌های اخیر و به‌ویژه سال‌های پیش‌رو، از اساس با تجربه تورم در گذشته اقتصاد ایران متفاوت است. از سال 1338 تا قبل از ورود به دهه 1390، وقتی آمارهای اقتصادی را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم در طول 52 سال، فقط دو سال تورم بالای 30 درصد داشته‌ایم که سال‌های 73 و سال 74 بوده است. در سال 73 تورم 35درصد داشتیم و در 74 تورم به نزدیک 50درصد رسید. اما در طول دهه 1390 به تنهایی چهار سال تورم بالای 30 درصد داشته‌ایم. در سال 92 با تورم نزدیک به 35درصد مواجه شدیم و پس از آن، از سال 97 به بعد، مستمرا تورم‌های بسیار بالا را تجربه کرده‌ایم و اینک با تورمی سنگین‌تر دهه جدید را آغاز کرده‌ایم.
نیلی در این گفتگو تصریح می کند: تورم اقتصاد ایران که در سال 96، 6/ 9درصد بود در سال 97 به 3/ 31درصد رسید. در سال 98 به 2/ 41درصد و در سال 99 هم به 1/ 47درصد رسید. هدف از مرور آمارها این است که بگویم این وضعیت که تورم چند سال پشت سرهم بالای 30 درصد باشد و هر سال مقدار قابل‌توجهی هم افزایش پیدا کند، هیچ‌وقت در اقتصاد ما تجربه نشده است. اینها را که من گفتم در مقیاس سال بود. حال اگر بازه زمانی بررسی را در مقیاس ماه قرار دهیم، می‌بینیم که تورم در ماه‌های مختلف 1400 هم سیر نگران‌کننده‌ای دارد.
وی در بخشی از این گفتگو گویی که سفرهای استانی آقای رئیسی را نقد می کند، می گوید: تورم نقاط محروم کشور از تورم نقاط کمتر محروم بسیار بیشتر است. کمترین تورم‌ها مربوط به قم و تهران هستند. حال که آقای رئیسی به استان‌های محروم سفر می‌کنند تا از نزدیک به مشکلات این مناطق رسیدگی کنند، بد نیست سفری هم به استان محروم اقتصاد کلان داشته باشند. چون استان‌های مقصد آقای رئیسی همان استان‌هایی هستند که بیشترین تورم را تحمل می‌کنند. اگر بتوانیم سیاست درستی اتخاذ کنیم که تورم این استان‌ها کاهش پیدا کند از سفر مستقیم به این استان‌ها دستاورد بیشتری دارد.
نیلی در بخشی از این گفتگو به فرایند تدوین آخرین بودجه دولت حسن روحانی برای سال 1400 اشاره می کند و می گوید: در جریان بررسی بودجه 1400 هرکس شرایط عمومی کشور را در نظر بگیرد و اعداد و ارقام بودجه را ببیند با تعجب این پرسش را مطرح می‌کند که آیا این بودجه برای حساس‌ترین سال مالی چند دهه گذشته از نظر منابع، تهیه شده است؟ در حال حاضر تحت فشار سنگین‌ترین تحریم سال‌های گذشته قرار داریم که نقطه فشار آن، قطع صادرات نفت و درآمدهای ناشی از فروش آن است. زمانی که این بودجه نوشته شده، بودجه ما همچنان به نفت وابسته بوده و فضای عمومی کشور هم این‌گونه نبوده که فکر کنیم مذاکرات به نتیجه می‌رسد و صادرات نفت به روال عادی باز می‌گردد پس چرا چنین بودجه‌ای نوشته شده است؟ وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم عملکرد بودجه سال 1399 چیزی حدود 560هزار میلیارد تومان بوده اما برای بودجه 1400 دو سقف گذاشته می‌شود؛ یک سقف بودجه 980هزار میلیارد تومان و سقف دیگر یک‌میلیون و 280 هزار میلیارد تومان است. ما در حال حاضر دو سقف برای بودجه داریم؛ سقف دوم بودجه 1400 تقریبا بعد از اعمال برخی تعدیل‌ها، 70 درصد نسبت به عملکرد بودجه 1399 رشد داشته است. الان هم مشخص است که ما تا پایان سال، از سقف اول حتما عبور خواهیم کرد و به سقف دوم هزینه‌ها نزدیک خواهیم شد. جالب است بدانیم در هیچ سالی در 42 سال گذشته بودجه ما این‌قدر رشد نداشته است.
وی در ادامه تصریح می کند: این خودش سوالی ایجاد می‌کند؛ مگر کسی نمی‌دانسته که ما در چه شرایطی قرار داریم؟ مساله کشور هم این بوده که ما فارغ از تحریم تلاش کنیم تا مشکلات کشور را حل‌و‌فصل کنیم؛ اما بودجه 1400 سیگنال متناقضی می‌دهد. اینکه همه چیز عادی و به‌وفور است. دولتی که در حال خروج بوده می‌خواسته در سال 1400 دستش باز باشد برای خرج کردن و گروهی هم که قرار بوده سکان را در دست گیرد علاقه داشته دستی باز برای هزینه کردن داشته باشد. یعنی هر دو گروه به یک نیمه سال فکر می‌کردند. گروهی که در حال خروج بوده قصد داشته نیمه اول سال را بدون دغدغه پشت سر بگذارد و گروهی که در حال ورود بوده در نظر داشته نیمه دوم سال را بدون دغدغه آغاز کند. غایب این تصمیم مردم بودند که در هر دو نیمه متضرر می‌شدند.
نیلی در پایان درباره یک «سیل» هشدار می دهد و می گوید: همه ما باید با درک شرایط به این دولت کمک کنیم؛ چون دیگر بحث سلیقه سیاسی مطرح نیست و نکته نگران‌کننده این است که سرنوشت 85میلیون نفر در گرو نحوه مدیریت پولی و مالی کشور توسط دولت است. باید راهی پیدا کرد که مانع از وقوع سیل شد. سیلی که می‌تواند همه ما را از بین ببرد. من هیج زمانی را به اندازه امروز خطرناک نمی‌بینم. بنابراین ما از نظر تورمی در یک شرایط خاص هستیم و خدای ناکرده اگر این روند در مسیری بیفتد که انتظارات تورمی و واقعیت‌های اقتصاد هر دو به تشدید تورم منجر شوند، با این حجم بالای نقدینگی که در اقتصاد ایران انباشت شده ممکن است در مسیر بسیار خطرناکی قرار گیریم که من عمدا نمی‌خواهم به ادبیات رایج آن اشاره کنم. هرچند هنوز بازهم فرصت برای جلوگیری از بروز تورم بالا وجود دارد و می‌توان مانع از آن شد که کنترل امور از دست برود. به‌نظر من متوقف کردن روند نگران‌کننده موجود تورم، امکان‌پذیر، اما در گرو اتخاذ تصمیمات سخت در مقایسه با تصمیمات بد است که برای یک دولت جدید، کاملا محبوبیت‌زداست. بنابراین دوراهی دشواری است. طبیعی است توصیه من همیشه اتخاذ تصمیمات سخت بوده و هنوز هم هست و تصمیم تصمیم‌گیرندگان هم همیشه سیاست‌های دیگری بوده و امیدوارم هنوز آن نباشد./تسنیم